ZKN NEN7510

Uit het kenniscentrum van Metaware.
Zoekwoorden: ZKN, ZKN-klinieken, Zelfstandige Klinieken Nederland, audit, onafhankelijke audit, control framework NEN7510, NEN7510, control framework, beheerssysteem, beheersmaatregelen, controls, audit, compliance, ISO27001, kwaliteit, kwaliteitsmanagement, managementsysteem, AVG

ZKN-klinieken - informatiebeveiliging in de zorg

ZKN-klinieken (Zelfstandige Klinieken Nederland) zijn particuliere zorginstellingen die buiten de reguliere ziekenhuizen opereren. Zij bieden planbare, veelal poliklinische medische zorg aan, zoals orthopedische ingrepen, oogheelkunde, plastische chirurgie en diagnostiek. Deze klinieken richten zich op specialistische behandelingen waarbij kwaliteit, efficiëntie en patiënttevredenheid centraal staan. Ze kenmerken zich door korte wachttijden, persoonlijke aandacht en een hoge mate van service. De zorg die zij leveren valt binnen het publieke zorgstelsel en wordt vaak vergoed door zorgverzekeraars.

Omdat ZKN-klinieken medische gegevens verwerken, is informatiebeveiliging van cruciaal belang. Patiëntinformatie behoort tot de meest gevoelige persoonsgegevens en moet dus met de grootst mogelijke zorg worden beschermd. Onvoldoende beveiliging kan leiden tot datalekken, reputatieschade en verlies van vertrouwen. Daarom is het verplicht dat elke ZKN-kliniek voldoet aan de norm NEN 7510, de Nederlandse standaard voor informatiebeveiliging in de zorg. Deze norm waarborgt dat alle klinieken passende maatregelen treffen om de beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheid van medische gegevens te waarborgen.

Let op: de wet stelt een NEN7510-certificaat NIET verplicht. Zo'n certificaat wordt afgegeven door een certificerende instelling na een uitgebreide audit binnen een 3-jaars cyclus. Maar er zijn meer (en voordeliger ..) manieren om onafhankelijk te toetsen of een ZKN-kliniek voldoet aan de norm NEN 7510. Zoals hieronder beschreven.

ZKN NEN7510

De ZKN NEN7510-norm verbindt zelfstandige klinieken aan strikte eisen voor informatiebeveiliging binnen de zorg. Omdat ZKN-klinieken dagelijks gevoelige patiëntgegevens (persoonlijke gezondsheidsinformatie) verwerken, is naleving van de ZKN NEN7510 essentieel om privacy en dataveiligheid te waarborgen.

De NEN7510-norm is opgebouwd rond het raamwerk van informatiebeveiligingsmanagement (ISMS) en volgt grotendeels de structuur van de internationale norm ISO 27001, maar is specifiek toegespitst op de zorgsector. De norm bestaat uit eisen voor beleid, risicobeoordeling, organisatie van informatiebeveiliging en continue verbetering. Voor ZKN NEN7510 betekent dit dat zelfstandige klinieken moeten aantonen dat zij persoonsgegevens en medische data volgens de eisen uit deze norm beschermen. Dit omvat onder meer procedures voor toegangsbeheer, incidentmanagement, fysieke en technische beveiliging en toetsing door audits. De implementatie van ZKN NEN7510 zorgt ervoor dat klinieken voldoen aan zowel wettelijke verplichtingen (zoals de AVG) als aan kwaliteitsnormen binnen de zorg. Daarmee draagt de norm bij aan vertrouwen, transparantie en de continuïteit van de zorgverlening binnen ZKN-klinieken.

ZKN audit

ZKN-klinieken zijn verplicht om te voldoen aan de norm NEN7510, die eisen stelt aan informatiebeveiliging in de zorgsector. Om naleving aan te tonen, moeten ZKN-klinieken zowel een onafhankelijke interne als een externe audit laten uitvoeren. Tijdens deze audits wordt het managementsysteem voor informatiebeveiliging (ISMS - Information Security Management System) getoetst op drie onderdelen: opzet, bestaan en werking. De opzet beoordeelt of het systeem goed is ontworpen, het bestaan of de maatregelen daadwerkelijk zijn geïmplementeerd, en de werking of deze effectief functioneren in de praktijk.

Deze audits zijn doorgaans intensief en kunnen daardoor kostbaar zijn voor zorginstellingen. Goede tooling en automatisering kunnen echter de kosten en inspanning aanzienlijk beperken. Vooral het gebruik van een control framework helpt hierbij, omdat de stappen van opzet, bestaan en werking daarin al systematisch zijn uitgewerkt. Hierdoor wordt de audit beter beheersbaar en minder tijdrovend (en dus voordeliger). Uiteindelijk helpt naleving van de ZKN NEN7510-norm niet alleen om te voldoen aan regelgeving, maar ook om de kwaliteit en veiligheid van zorg structureel te versterken.

Control framework NEN7510

Een control framework voor NEN7510 biedt een gestructureerde aanpak om de beheersmaatregelen (controls) die in deze norm worden voorgeschreven effectief te implementeren, te beheren en te monitoren. De ISO 27001-norm is een internationale standaard voor informatiebeveiligingsmanagementsystemen (ISMS) en heeft tot doel organisaties te helpen bij het beschermen van hun informatie en het minimaliseren van risico’s op gebied van cyberveiligheid en gegevensbescherming. De recente update naar NEN 7510:2024 brengt enkele nieuwe en herschikte beheersmaatregelen met zich mee, waardoor een goed opgezet control framework belangrijker is dan ooit voor een effectieve implementatie en naleving.

Belangrijkste elementen van een control framework voor NEN 7510:2024:

1. Risicobeoordeling en -beheer
De basis van een control framework NEN7510 is risicomanagement. Het control framework begint daarom met een systematische benadering van risicobeoordeling. Het framework moet helpen om:

• Risico’s te identificeren en te evalueren (waar zitten de kwetsbaarheden, bedreigingen en hun impact?).
• Risicocriteria vast te stellen (wanneer is een risico aanvaardbaar of onaanvaardbaar?).
• Maatregelen te definiëren om geïdentificeerde risico’s te mitigeren.

Dit helpt organisaties om risico's op een consistente manier te beoordelen en prioriteit te geven aan de beveiligingsmaatregelen die het belangrijkst zijn.

2. Structuur van het control framework
Een effectief control framework NEN7510 is opgebouwd rond de zo'n 100 controls die in Bijlage A van NEN 7510:2024 zijn opgenomen. Dit zijn de beheersmaatregelen uit de internationale norm ISO 27001:2022, aangevuld met zorgspecifieke beheersmaatregelen. Al deze beheersmaatregelen zijn verdeeld in vier thema's:

• Organisatorische maatregelen (bijvoorbeeld beleid, rollen en verantwoordelijkheden)
• Mensenmaatregelen (zoals beveiligingsbewustzijn en training)
• Fysieke maatregelen (zoals beveiliging van gebouwen en apparatuur)
• Technische maatregelen (zoals encryptie, toegangsbeheer en logging)

Voor elke maatregel wordt een plan opgesteld dat beschrijft:

• De exacte beheersmaatregel.
• De vereiste technische of organisatorische oplossingen.
• Wie verantwoordelijk is voor implementatie, naleving en periodieke controles.

3. Beleid en procedures
Het framework moet een set van beleid en procedures bevatten die voldoen aan de eisen van NEN7510 en de dagelijkse werking van de organisatie ondersteunen. Dit zijn bijvoorbeeld:

• Informatiebeveiligingsbeleid.
• Richtlijnen voor toegangsbeheer.
• Procedures voor incidentmanagement.
• Procedures voor continue verbetering.

Deze documentatie biedt medewerkers richtlijnen en zorgt voor consistentie in de uitvoering van beveiligingsmaatregelen.

4. Toewijzing van rollen en verantwoordelijkheden
Om de effectiviteit van de beheersmaatregelen te waarborgen, moet het framework duidelijke rollen en verantwoordelijkheden definiëren. Dit omvat:

• Een Chief Information Security Officer (CISO) / Security Officer (SO) of een verantwoordelijke voor informatiebeveiliging.
• Risico-eigenaren die verantwoordelijk zijn voor specifieke risico’s binnen hun domein.
• Technische en operationele teams die controles uitvoeren en bijhouden.
• Heldere toewijzing zorgt voor accountability en voorkomt dat maatregelen niet worden opgevolgd.

5. Monitoring en rapportage
Een belangrijk onderdeel van het control framework is het monitoren van de effectiviteit van beheersmaatregelen. Dit omvat:

• Het uitvoeren van periodieke controles en audits (intern of door derden).
• Monitoring van afwijkingen en incidenten.
• Regelmatige risicobeoordelingen om veranderingen in de organisatie of in het dreigingslandschap te detecteren.

De resultaten van deze controles worden gerapporteerd aan het management en vormen de basis voor voortdurende verbetering van het ISMS.

6. Training en bewustzijn
NEN7510 stelt dat alle betrokkenen zich bewust moeten zijn van hun rol in de informatiebeveiliging. Het framework moet daarom ook training- en bewustwordingsprogramma's omvatten.
Dit kan bestaan uit:

• Reguliere trainingen en refreshers voor medewerkers over informatiebeveiliging.
• Specifieke trainingen voor IT-personeel op het gebied van beveiliging.
• Campagnes om de algemene beveiligingscultuur te versterken.

7. Incidentmanagement en herstelmaatregelen
Het framework moet een proces bevatten voor het identificeren, rapporteren en oplossen van beveiligingsincidenten.
Dit omvat:

• Het opzetten van een incident response team.
• Procedures voor snelle escalatie en opvolging van incidenten.
• Een plan voor herstel en continue verbetering om lessen uit incidenten toe te passen.

8. Continue verbetering
NEN7510 vereist een cyclus van continue verbetering om te garanderen dat het ISMS zich aanpast aan nieuwe bedreigingen en vereisten. Dit houdt in dat:

• Het framework regelmatig wordt herzien en aangepast.
• Er lessen worden getrokken uit audits, incidenten en nieuwe risicoanalyses.
• Verbeteringen systematisch worden toegepast, bijvoorbeeld met behulp van de PDCA-cyclus (Plan-Do-Check-Act).
• Implementatieoverwegingen

Een goed opgezet control framework moet flexibel en schaalbaar zijn, zodat het meegroeit met de organisatie en aansluit bij zowel technologische als operationele veranderingen. Daarnaast is het essentieel om periodieke evaluaties en controles uit te voeren om te zorgen dat de beheersmaatregelen effectief blijven en in lijn zijn met de actuele bedrijfs- en risicocontouren.

Conclusie
Een control framework voor NEN 7510:2024 is meer dan alleen een verzameling technische maatregelen. Het is een holistische aanpak die beleid, procedures, rollen, training en technische controls combineert om informatiebeveiliging integraal en effectief te waarborgen. Met een goed ingericht control framework kan een organisatie zich niet alleen certificeren volgens NEN7510, maar ook haar beveiligingshouding structureel versterken en risico’s proactief beheersen.
 

Control framework NEN7510 voorbeeld

Als voorbeeld is een ISMS -Information Security Management System- control framework uitgewerkt, gericht op de NEN7510, Annex A. Een set van 95 beheersmaatregelen gericht op informatiebeveiliging, indien van toepassing.
Binnen het managementsysteem platform is het ISMS control framework een onderdeel. Periodiek wordt hier vastgelegd wat de toetsingsresultaten van de effectiviteitscontroles van de betreffende beheersmaatregelen (controls) zijn. Groot voordeel is dat er directe links met het beschreven managementsysteem en de verschillende kwaliteitsregistraties of KPI-metingen zijn.

Klik hier voor het NEN 7510:2024 ISMS control framework van onze business partner meta-audit.nl

Business partners

Metaware werkt graag samen met kundige adviseurs. Wij leveren de tools -het managementsysteem platform- en onze business partners hebben de inhoudelijke kennis, elk kundig op hun eigen gebied. Of het nu NEN7510, ISO27001, COSO, ISAE3402, COBIT,  BIO, NEN7510, AVG, GDPR of een ander control framework is.

In onderstaande presentatie is de werkwijze met een control framework met ondersteuning van de collega's van Meta-audit.nl verder uitgelegd.

, 

Bekijk voor een ISMS control framework voorbeeld in onderstaande demo of probeer het zelf, NU (in 60 seconden online ..).

Demo systeem:

Log automatisch in de demo systemen ingericht met een control framework en ervaar hoe het werkt:

NEN7510 - control framework
NEN7510 - ISMS